Урбанизацияланатын өзен бассейндеріндегі климаттың өзгеруін және жерді пайдалану сценарийлерін ескере отырып, бөгеттерді орналастыру мен жобалаудың кешенді тәсілін әзірлеу

№AP09258790

2021-2023 жылдарға арналған ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық жобалар бойынша гранттық қаржыландыру бойынша

Өзектілігі
Көптеген жылдар бойы бөгеттер су деңгейін көтеру және құрылымның орналасқан жеріндегі қысымды шоғырландыру және су қоймасын құру үшін су ағынын бөгейтін құрылымдар ретінде пайдаланылды. Дегенмен, бөгеттердің дұрыс орналаспауы және жобаланбауы елді мекендер мен халық шаруашылығы нысандарына айтарлықтай зиян келтіре отырып, үлкен аумақтарды су басуға, сондай-ақ жаппай қираған апатты оқиғаларға әкелуі мүмкін. Қазіргі уақытта бөгеттерді жобалау кезінде ең алдымен судың мөлшері ескеріледі, оны ұстап тұру керек. Сонымен қатар, бөгетте су ағынынан сақталуы керек судың мінез-құлқына басқа факторлар әсер етуі мүмкін, олардың негізгілері жерді пайдалану және климаттың өзгеруі. Бұл жоба жерді пайдаланудағы өзгерістер мен климаттық сценарийлердің салдарын ескеретін ГАЖ негізіндегі бөгеттерді орналастыру мен жобалаудың кешенді тәсілін әзірлеуге бағытталған. Бұзылу қаупі азайған сайын қауіпсіздік артады, бұл өз кезегінде адам өмірі мен мүлкін, сондай-ақ жалпы су айдындарындағы қоршаған ортаны қорғайды.

Мақсаты
Өзен ағындарының сипаттамаларының ықтимал өзгерістерін және өзен ағындарын модельдеу үшін SCS-Curve Number әдісін қолдана отырып, жерді пайдалану мен климаттық сценарийлердегі өзгерістердің әсерін ескере отырып, бөгеттерді орналастыру және жобалау үшін ГАЖ-ға негізделген кешенді әдістемені әзірлеу.

Күтілетін нәтижелер
  • Web of Science базасының Science Citation Index Expanded индекстелетін және (немесе) Scopus базасында кемінде 35 (отыз бес) CiteScore бойынша процентилі бар рецензияланатын ғылыми басылымда 3 (үш) мақала немесе шолу жарияланады. Ұсынылған шетелдік немесе отандық рецензияланған басылымда 2 (бір) мақала немесе шолу жарияланады КОКСОН.
  • Пайдалы модельге 1 (бір) патент алынады
  • Қазақстандық патенттік бюродан 1 (бір) авторлық құқық алынады.
Қол жеткізілген нәтижелер

Utepov Ye.B., Aniskin A., Mikilima T., Shakhmov Zh., Kozina G. Potential Impact of Land-Use Changes on River Basin Hydraulic Parameters Subjected to Rapid Urbanization. Tehnički vjesnik 28(5): ISSN 1330-3651, Slavonski Brod, Croatia, 2021, p. 1519-1525, DOI: 10.17559/TV-20200808134641.

Aldungarova A.K., Utepov Ye.B., Mikilima T., Tulebekova A.S., Zharassov Sh.Zh., Abisheva A.K. Defining the boundaries and area of the Samarkand reservoir catchment based on digital elevation models. Вестник КазНУ. Серия географическая 3(62): ISSN 1563-0234, г. Алматы, 2021, стр. 34-42, DOI: 10.26577/JGEM.2021.v62.i3.03. Импакт-фактор: 0.049.

Зерттеу тобы
  • Алдунгарова
    Алия Кайратовна
    PhD, Жобаның ғылыми жетекшісі
    Scopus ID: 56818984300, Researcher ID: AAQ-8856-2020, ORCID: 0000-0002-9248-7180
  • Утепов
    Елбек Бахитович
    PhD, Қауымдастырылған профессор
    Аға ғылыми қызметкер
    Scopus ID: 57211963527, Researcher ID: M-9719-2016, ORCID: 0000-0001-6723-175X
  • Алагуджаева
    Манира Аманкельдиевна
    PhD, ғылыми қызметкер
    ScopusID: 57194380633
  • Тулебекова
    Асель Сериковна
    PhD, Қауымдастырылған профессор
    Ғылыми қызметкер
    Scopus ID: 55356989600, Researcher ID:P-7820-2014, ORCID: 0000-0001-8553-3081
  • Menéndez
    Pidal de Navascués Ignacio Faustino
    PhD, Профессор
    Шетелдік ғалым
    Scopus ID: 57193797007, Researcher ID: Z-1870-2019, ORCID: 0000-0002-7053-1101
  • MkilimaTimoth
    PhD докторант
    Кіші ғылыми қызметкер
    Scopus ID: 57217095406, Researcher ID: AAQ-3820-2020, ORCID: 0000-0003-1170-0494
  • Жарасов
    Шынгыс Жарасович
    PhD докторант
    Кіші ғылыми қызметкер
    ORCID: 0000-0002-0468-8362
Әлеуетті пайдаланушыларға арналған ақпарат
Жобаны іске асыру қазақстандық ғылымға оң әсерін тигізеді, өйткені бұрын мұндай зерттеулер жүргізілген жоқ. Нәтижелерді жариялау ғылыми қоғамдастықта кеңінен жарияланады және отандық ғалымдарды осыған ұқсас бағыттағы жаңалықтарға ынталандырады